Początek szkolnictwa na ziemiach polskich sięga XI-XII wieku. Wraz z wprowadzeniem organizacji kościelnej rozwijało się szkolnictwo. Początkowo były to szkoły katedralne a później parafialne.

U podstawy rozwoju szkolnictwa parafialnego leżało rozporządzenie soboru Laterańskiego IV z 1215 roku polecające „….ażeby nie tylko w każdym kościele katedralnym, lecz także w innych, których środki wystarczyć mogą, ustanowić nauczyciela zdolnego, który by kleryków tychże i u innych kościołów uczył w miarę możności gramatyki i innych nauk” tym rozporządzeniem sobór pragnął przyczynić się do uświetnienia w każdym kościele nabożeństw, umożliwić jak największej liczbie młodzieży wejście do stanu duchownego oraz ułatwić chłopcom dalszą naukę w szkole katedralnej. Do realizacji nakazu soboru przystąpiono w Polsce już w pierwszej połowie XIII wieku. Najpierw szkoły parafialne zakładano w miastach a od XIV wieku również na wsiach. Synod łęczycki z dnia 6 stycznia 1285 roku nakazywał aby „ dla zachowania i poprawy języka polskiego” we wszystkich szkołach mianowano jedynie takich kierowników, którzy znają dobrze język polski i w tym języku potrafią objaśniać autorów łacińskich. Zobowiązywał również biskupów aby „dla zachowania i poparcia języka polskiego, w poszczególnych szkołach …byli wyznaczeni tylko tacy magistrzy, którzy doskonale znają język polski.

Podstawowym celem szkól parafialnych było przede wszystkim przygotowanie chłopców do stanu duchownego. Drugim znacznie szerszym było kształcenie ogólne dzieci, które obejmowało naukę języka łacińskiego, katechizmu, pacierza, śpiewu kościelnego oraz ministrantury rzadziej pisania, czytania czy rachowania. Szkoły parafialne na wsi działały najczęściej tylko przez kilka miesięcy w ciągu roku (jesień, zima).Okres jesienno-zimowy działalności szkoły wynikał z faktu, że wtedy zawieszone były prace polowe, w których uczestniczyły dzieci od najmłodszych lat.

Oświatą i wychowaniem w Księstwie Siewierskim zajmowali się biskupi krakowscy, którzy dbali, aby w każdej parafii utworzono szkoły parafialne. I tak przy parafii sączowskiej pierwszą szkołę parafialną założył w 1327 roku ksiądz proboszcz Marcin. Ilu było uczniów i jak wyglądało nauczanie nie wiemy. Jednak ze źródeł historycznych szkolnictwa w Księstwie Siewierskim możemy domniemywać, że było ich kilkoro a kształcenie odbywało się przy kościele(u organisty) lub w kościele. Bardzo często nauczanie prowadził ksiądz lub właśnie [i] organista.

Początek XVI wieku to ważne (wspomniane w dziejach parafii) dla szkolnictwa w diecezji krakowskiej rozporządzenie o powszechnym szkolnictwie parafialnym zawarte w statucie uchwalonym na synodzie diecezjalnym biskupa krakowskiego Jana Konarskiego z 1506 roku. W punkcie 13 biskup i synod polecili plebanom „aby utrzymywali nauczycieli, którzy by z całą pilnością nauczali chłopców pragnących się uczyć”.

W XVI źródła historyczne podają, że przy każdym kościele w Księstwie Siewierskim była szkoła parafialna a nauczanie odbywało się w odpowiednim, na ten cel wystawionym budynku. I tak 1527 roku w szkole parafialnej w Sączowie był clecha, 1598 rector scholae (terminami tymi określano w różnych wiekach nauczycieli) podobnie 1619 roku. W 1598 nauka odbywała się w budynku świeżo postawionym z ogrodem. Budynek ten powstał w nowym miejscu (zbliżonym do dzisiejszego) bowiem poprzedni plac przejął proboszcz kościoła i zamienił go na ogródek (hortulania). W budynku szkoły mieszkał jego kierownik. Potwierdzenie takiego stanu mamy jeszcze w 1619roku.

W latach 1655 - 1660 Księstwo Siewierskie grabiły i niszczyły wojska szwedzkie (słynny „potop szwedzki)”. Ucierpiało w tym okresie wiele budynków szkolnych. Brakowało też nauczycieli. Nastąpił upadek ekonomiczny i gospodarczy kraju. Pogorszyła się kondycja oświaty i szkolnictwa. Bardzo często oznaczało to przerwanie nauki. Na szkołę niejednokrotnie przeznaczano wtedy dom organisty. I tak w 1721 organista ma w Sączowie mieszkanie drewniane wraz ze szkołą. W 1748 roku nie istnieje już w Sączowie dom magistra scholae (w XVI – XVIII wieku tak określano nauczyciela. Nieco później używano terminu dyrektora lub kierownika), szkoły parafialnej, który prawdopodobnie uległ całkowitemu zniszczeniu.

Powołanie w 1773 roku Komisji Edukacji Narodowej na jakiś czas podniosło znaczenie szkolnictwa parafialnego i poziom kształcenia. W nauczaniu zapanował język polski, zaczęto przyjmować do szkół dziewczęta. Niestety brak środków na utrzymanie powodował systematyczne zanikanie działalności szkół parafialnych już pod koniec XVIII wieku.

Normalnym zjawiskiem XVIII wieku było sprawowanie funkcji nauczycielskich przez organistów lub dzwonników. Tak było również w Sączowie w II połowie XVIII wieku. Z imienia i nazwiska znamy tylko jednego nauczyciela szkoły parafialnej. Był nim na przełomie XVII – XVIII wieku Maciej z Mysłowic. Nauczyciele(rektorzy jak ich również określano) mieli status osoby duchownej. Zewnętrzną oznaką przynależności rektora do stanu duchownego była sutanna lub długa szata, którą musiał nosić pod groźbą kar kościelnych. Nauczyciel będąc pracownikiem kościoła miał wiele zobowiązań wobec szkoły, kościoła i parafii. Wśród nich najważniejsze miejsce zajmowało przygotowanie uczniów do recytowania katechizmu w kościele w czasie mszy dwa razy w tygodniu. Uczono także prawd wiary oraz służenia do mszy - szkolenie ministrantów. Bardzo często nauczyciele, tak jak i w Sączowie zobowiązani byli przez proboszcza do prowadzenia ksiąg chrztów, ślubów i zgonów. Nauczyciele za wykonaną pracę byli wynagradzani przez proboszczów. I tak w 1598 roku kierownik szkoły w Sączowie otrzymywał 4 zł.p pensji rocznie od proboszcza. Podobnie było w 1629 roku.

Kierownicy szkół dochody czerpali także z innych źródeł. Przy niektórych szkołach min. Sączowie, Siemoni do użytku rektora były ogrody. Egzystencję kierownika szkoły w Sączowie w XVI wieku ułatwiał fakt, że „wikt codzienny” zapewniał mu proboszcz sączowski.

Do XVIII wieku nigdzie nie zanotowano ilu uczniów uczęszczało do szkoły parafialnej w Sączowie. Źródła historyczne potwierdzają, że chociaż w Księstwie było sporo dzieci to pobierających naukę było bardzo mało. W 1748 roku w miejscowościach należących do parafii sączowskiej tj. Ożarowicach, Zendku, Nowej Wsi, Pyrzowicach, Myszkowicach, Tąpkowicach, Niezdarze, Celinach było 141 chłopców i 112 dziewcząt ale nikt nie był uczniem szkoły parafialnej.

Na temat funkcjonowania szkoły parafialnej w Sączowi pod koniec XVIII wieku brak jest informacji. Prawdopodobnie tak jak opisywano wcześniej nie istniała lub istniała w bardzo okrojonym wymiarze(np. przygotowywano jedynie ministrantów). Okres zaborów nie sprzyjał rozwojowi szkół parafialnych. Szkoły te systematycznie tracą na znaczeniu. Na początku XIX wieku szkoły parafialne w Polsce zaczynają zamierać na rzecz podporządkowanym władzom świeckim szkół elementarnych zwanych także ludowymi.