• Strona główna
• O nas - na skróty...
  • » wersja polska
  • » versión española
• Nasz Dekanat
• Dom Św. Jakuba w Sączowie
• Drogi Św. Jakuba
• Sakramenty
  • » Chrzest
  • » Bierzmowanie
  • » Eucharystia
  • » Pokuta i Pojednanie
  • » Namaszczenie chorych
  • » Kapłaństwo
  • » Małżeństwo
• Grupy parafialne
  • » Krąg Biblijny
  • » Koła Różańcowe
  • » Ministranci
• Zespół redakcyjny
• Inwestycje i prace w Parafii
• Czytelnia
  • » Napisali o nas
  • » Warto wiedzieć
  • » Polecane strony
  • » Prezentacje
  • » ŚDM 2016
  • » 25 lat Diecezji Sosnowieckiej

W czasach prehistorycznych (kiedy jeszcze nie spisano i nie dokumentowano faktów i wydarzeń) najbliższa okolica Sączowa stanowiła zachodni kres terytorium plemiennego Wiślan, którzy zasiedlali górne dorzecze Wisły.

Od strony zachodniej nad górną Odrą sąsiadowało plemię Opolan. Naturalną granicą między plemionami stanowiły rzeki.

W 966 roku Mieszko I przyjął chrzest za pośrednictwem Czechów i utrwalał granice swego państwa. Syn Mieszka I, Bolesław Chrobry umacniając dzieło swego ojca powołał urzędy kasztelańskie z załogami rycerskimi, dla strzeżenia granic państwa polskiego.

W roku 1000 powstaje nowa organizacja kościelna. Na zjeździe Gnieźnieńskim powołano jedno arcybiskupstwo w Gnieźnie i 3 nowe biskupstwa; w Kołobrzegu, Wrocławiu i Krakowie. Dwa z nich obejmowały południowe ziemie polskie powołane dla Wiślan, Opolan i innych plemion śląskich, trzecie obejmowało północne tereny państwa polskiego.

Okres rozbicia dzielnicowego(1138 - 1320) dla Polski był czasem trudnym w sprawowaniu rządów i nie sprzyjał integrowaniu państwa. Korzystnie jednak wpłynął na rozwój organizacji kościelnej uniezależniając ją od państwa. Duża samodzielność episkopatu sprzyjała wielu reformom w kościele oraz powstawaniu nowych kościołów. Parafie stały się komórkami, których działalność docierała do całego społeczeństwa a nie tylko do klas uprzywilejowanych. Dzięki różnorodnym funkcjom (udzielanie ślubów, pogrzebów, chrztu, skupianie wiernych, wobec, których istniał przymus uczęszczania do własnego kościoła parafialnego) stały się ważnymi komórkami życia społecznego wykorzystywanymi w coraz większym stopniu przez administrację państwową.

Na tle tych wydarzeń, otwiera się nowa, ważna karta historii dla lokalnej społeczności. Otóż - dnia 28 marca 1224 roku Biskup Krakowski Iwo Odrowąż na prośbę comesa (księcia) Andrzeja (budowniczego kościoła) konsekruje kościół w Sączowie pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła. Iwo Odrowąż na prośbę wspomnianego p. Andrzeja obdarzył ów kościół za zgodą swej Kapituły dziesięciną z 4 wiosek: Chrząstkowa, Radeszowa, Rzebiesławic i Chruszczobrodu z nowinam i karczewizną w obrębie tych wiosek... Wsie te były oddalone od Sączowa, więc biskup pisze żartobliwie o owej erekcji…” by się pasterz tegoż kościoła nie czuł jak samotny wróbel na dachu, dajemy temuż kościołowi dziesięcinę z dwu części Sączowa”. Na rzecz plebana w Sączowie szła również dziesięcina z pewnych pól ze wsi Gołuchowic(będącej w par. Siewior - Siewierz) oraz z 7 łanów ze wsi Łubianki.

Oryginał aktu erekcyjnego parafii św. Jakuba Apostoła w Sączowie nie zachował się do naszych czasów. Kopia aktu jest w Archiwum Metropolitalnym w Krakowie. (Acta Officiaia T. 117 str. 752-753). W roku 1504r. Biskup Krakowski Jan Konarski potwierdził erekcję parafii 1224roku.

Tłumaczenie - aktu erekcyjnego
"My więc Iwo z bożego miłosierdzia biskup krakowski sporządzamy pismo obecnym i przyszłym o konsekracji kościoła Św. Jakuba Ap. W Sączowie na usilną prośbę comesa Andrzeja”.

W końcowym fragmencie aktu erekcyjnego kapituła wawelska przyznaje na utrzymanie plebana dziesięciny, o których wspomniano wcześniej. Pod aktem podpisało się wielu dostojników katedry krakowskiej.

Od początku parafia Sączów była włączona do archidiecezji krakowskiej, co potwierdzają źródła rękopiśmienne (Ordinationes et decretaviditationis z początków XIII w.).W II połowie XIII wieku wchodziła w skład dekanatu w Sławkowie, a latach 1354- 1356 dekanatu w Siemoni. Do parafii sączowskiej należą od początku Tomikowice (Tąpkowice), Pyrzowice będące własnością Stanisława Rudzkiego herbu Pilawa i Ozorowice Macieja i Dersława Ozorowskicha tak, że osada leśna Ośsie, która była częścią Sączowa.

Około połowy XIV i początków XV wieku zarysowały się tendencje rozwojowe parafii i wsi Sączów. Wzrasta liczba ludności. Powstaje pierwsza szkoła parafialna, którą zakłada w 1327 roku proboszcz Sączowa ks. Marcin.( Od XIV wieku istnieje w Sączowie aż do rozbiorów szkoła parafialna. Początkowo nauczycielami byli księża. Początek XVI wieku dla szkolnictwa przynosi ważne postanowienia. Rozporządzenie o powszechnym szkolnictwie parafialnym w diecezji krakowskiej zawarte w statucie uchwalonym na synodzie diecezjalnym biskupa krakowskiego Jana Konarskiego z 1509 roku zleca plebanom „aby utrzymywali nauczycieli, czy też kierowników szkoły, którzy by z całą pilnością nauczali chłopców pragnących się uczyć”. I tak w 1598 roku kierownik szkoły w Sączowie otrzymywał 4 zł p. pensji rocznie od proboszcza sączowskiego.

Pokojowa polityka króla Kazimierza Wielkiego w XIV wieku sprzyjała szybkiemu rozwojowi i rozbudowie miast i wsi całego kraju. W Księstwie Siewierskim istnieją już parafie w Siewierzu, Czeladzi, Koziegłowach, Grodźcu, Sączowie, Siemoni i Wojkowicach Kościelnych. Na terenach o osadnictwie starszym spotykamy parafie niewielkie takie jak Sączów(4 wsie), Bobrowniki, Żychcice itp. W Połowie XV wieku stoi w Sączowie kościół murowany z białego kamienia, (Dziedzicami wsi byli Maciej i Dersław, bracia). Kościół ma w Sączowie swe pola i łąki. Dziesięcinę ma tu z 14 łanów kmiecych biskup krakowski wartości 10 grzywien.

Nieregularna sieć parafii w Księstwie Siewierskim w XVI wieku uległa modyfikacji, celem jej było zmniejszenie dysproporcji terytorialnych poszczególnych parafii. I tak w 1598 roku obediencję nad Zendkiem uzyskał pleban z Sączowa. Parafia w Siemoni powiększyła się o Rogoźnik, ale utraciła Myszkowice na rzecz plebana z Sączowa, który objął także swą obediencją Nową Wieś i Celiny należące do parafii w Targoszycach. Rok 1645 to początek osady Niezdara, w której było kilka chat kmiecych. Ona również weszła w skład parafii sączowskiej. (Pierwsze wpisy do Księgi Zmarłych z Niezdary datuje się na 15 IV 1700 roku Andreas Bedioch).

Tak ukształtowany podział na parafie pozostał nie zmieniony do końca XVIII wieku. Do parafii sączowskiej należały więc Tąpkowice, Niezdara, Ożarowice, Ossy, Zendek, Pyrzowice, Myszkowice, Celiny, Nowa Wieś.

W wiekach średnich istniał obyczaj patronatu nad kościołami. Kościół św. Jakuba w Sączowie w drugiej połowie XV wieku należał do Mateusza i Dziersława Nowinów, później natomiast pozostawał w gestii dziedziców Ożarowic i Sączowa. Z osobami patronów wiąże się ściśle uposażenie poszczególnych plebanów. Pleban sączowski użytkował 3 pola i łąkę nad Brynicą, dwie sadzawki oraz zagrodę w Sączowie (miejsce dawnej szkoły, który to teren zajął pleban po wybudowaniu nowej szkoły w 1598 roku), a dziesięciny pobierał z Sączowa, Łubianek i Twardowic. W 1604 roku część Sączowa należy do Wacława Ożorowskiego lub Ożarowskiego zaś część do Piotra Siemuńskiego. Meszne pobierał pleban sączowski a dziesięcinę tzw. Biskupią odprowadzano do Chruszczobrodu.

Wiek XVII to bardzo burzliwy okres w dziejach parafii sączowskiej. Ksiądz Jan Wiśniewski – Kanonik Sandomierski w swojej książce „Diecezja Częstochowska - Opis Historyczny Kościołów i Zabytków w dekanatach”, opisuje wiele wydarzeń mających miejsce w parafii sączowskiej. Przytacza spory, waśnie a nawet bijatyki między plebanami a włościanami i kmieciami o: meszne, stawy, dziesięciny, wyręby lasów oraz obowiązkowe prace na rzecz plebani (np. obowiązek reperacji parkanów kościelnych), które niejednokrotnie swój finał znajdowały w sądach biskupich czy trafiały do rozstrzygnięcia przez ks. Siewierskiego. O tych burzliwych czasach znajdujemy również szczegółowe informacje w zbiorze rękopisów Księdza Wojciecha Krupskiego z 1730 roku. Wspomniany ksiądz – proboszcz sączowski zebrał i kazał spisać dokumenty kościelne począwszy od erekcji w jeden zeszyt obejmujący 125 stronic i dał mu tytuł:

W tych rękopisach, których oryginał znajduje się w Częstochowie znajdziemy również odpis aktu ERECTIO z 1224 roku.

XVII wiek to również zmiany w wyposażeniu i wystroju kościoła a także częste zmiany właścicieli wsi, którzy w różny sposób dbali o kościół. Liczne wojny w tym okresie (z Rosją, Turcją, Szwecją), które prowadzi Polska powodują ubożenie ludności, co w znaczący sposób wpływa na rozwój parafii. Znacznie zmniejsza się liczba ludności (o jedną trzecią w skali kraju), a zniszczenia wojenne, zarazy są tak dotkliwe, że skutki są odczuwane jeszcze na początku XVIII wieku. W II połowie XVIII wieku zarysowują się jednak tendencje wzrostowe ludności średnio nawet o 25- 30%.

W 1784 liczba wiernych w parafii sączowskiej sięga 1200 a liczba komunii wielkanocnych - 1090 ( rok 1721 - to 725, rok 1748 - to 879 komunii). Wzrost liczby ludności powodował, że na parafiach takich, w których był tylko proboszcz zatrudniano wikariusza. I tak w 1748 roku pojawia się w parafii sączowskiej wikary, który był podporządkowany proboszczowi.

Wiek XVII i XVIII to okres przywracania nadwyrężonej jedności z Bogiem i ludźmi. Ukazywano też ciągle perspektywę religijnego przezwyciężania samej śmierci a nawet jej kultu. Nawet ciał zmarłych nie odnoszono daleko od kościoła. Zostawały pod darnią, w cieniu murów kościołów a nawet wewnątrz, gdzie chowano w kryptach znamienitsze osoby. Tym należy tłumaczyć obecność w kościele w Sączowie grobów Barbary z Myszkowskich a także księdza Pawła Włodka. Z tego okresu pochodzi również początek cmentarza przy kościele w Sączowie.

W XVIII wieku parafia sączowska należała do Diecezji Krakowskiej w dekanacie Bytomskim. Metryki chrztu w parafii sięgają 1735 roku. Księga zmarłych obejmuje lata od 1691 – 1795 roku a zaślubionych od 1766. Księgi te znajdują się w archiwum diecezjalnym.

Do połowy XX wieku przetrwała parafia w niezmienionym składzie. Jednak już w latach pięćdziesiątych z parafii sączowskiej zrodziły się nowe wspólnoty parafialne.

1959 - parafia św. Barbary w Ożarowicach
1965 - parafia św. Stanisława Biskupa w Zendku
1985 - parafia św. Antoniego w Nowej Wsi
1989 - parafia św. Jana Chrzciciela w Tąpkowicach
2008 - parafia pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Pyrzowicach

Obecnie do parafii św. Jakuba Apostoła w Sączowie należą wioski: Celiny, Sączów i Myszkowice [Link].

Od 1994 w parafii sączowskiej jest tylko proboszcz. Ostatnim wikarym parafii był ks. Jarosław Szlenzak, który w 1994 roku objął parafię jako proboszcz. Obecnie parafia od 1992roku należy do diecezji sosnowieckiej w metropolii częstochowskiej a wcześniej bo od 1925roku należała do diecezji częstochowskiej.

W roku 1911 ustanowiono Dekanat sączowski. Patronem dekanatu jest św. Jadwiga Śląska. Dekanat liczy obecnie 8 parafii (ostatnia zmiana 24.11.2013):

1. Bobrowniki, Parafia pw. św. Wawrzyńca
2. Dobieszowice, Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa
3. Nowa Wieś, Parafia pw. św. Antoniego z Padwy
4. Pyrzowice, Parafia pw. Nawiedzenia NMP
5. Rogoźnik, Parafia pw. św. Jadwigi Śląskiej
6. Sączów, Parafia pw. św. Jakuba Ap. (siedziba dziekana)
7. Siemonia, Parafia pw. Wszystkich Świętych
8. Tąpkowice, Parafia pw. św. Jana Chrzciciela

Źródła:
1.Feliks Kirk: Siewierz, Czeladź, Koziegłowy. Studia i materiały z dziejów Siewierza i Księstwa Siewierskiego. Muzeum Śląskie. Katowice 1994r.
2. Ks. Jan Wiśniewski: Diecezja Częstochowska – opis historyczny. Szkoła Rzem. w Marjówce Opocz.1936r.
3. Aleksander Bruckner: Encyklopedia Staropolska PWN Warszawa 1990r.
4. Jerzy Topolski: Dzieje Polski. PWN Warszawa 1975r.
5. Archiwum Diecezji Częstochowskiej i Sosnowieckiej.
6. Archiwum Parafii Sączów.