Sączów to wieś w województwie śląskim, powiecie będzińskim, gminie Bobrowniki. Położona kilka kilometrów od lotniska w Pyrzowicach, przy drodze z Tarnowskich Gór do Siewierza (droga krajowa 78) w odległości 17 kilometrów na północny zachód od Będzina. Sączów leży na Wyżynie Śląskiej na południowym zboczu wału morenowego zaczynającego się nad Brynicą, a kończącego się na Łubiance. Miejscowość usytuowana jest na zboczu jednego z najwyższych wzgórz okolicy zwanego Łubianki (397m.n.p.m).

 

 

Wizytówką Sączowa jest Kościół pod wezwaniem Świętego Jakuba Apostoła, który został wpisany w 1991 roku do rejestru zabytków (pod poz. 144/ 91). Z aktu erekcyjnego z 28 marca 1224 r. wynika, że kościół w Sączowie zbudował Komens Andrzej, konsekrował go zaś pod wezwaniem Świętego Jakuba Apostoła Iwo Odrowąż. Współczesna świątynia to budowla zaprojektowana przez architekta Liche w stylu eklektycznym z elementami neoromańskimi i neogotyckimi.

 

Równie interesująca jak historia kościoła w Sączowie jest historia samej miejscowości datowana na początek XV w. Zalążki osady sięgają prawdopodobnie czasów Bolesława Chrobrego o czym świadczyć może geneza nazwy miejscowości oraz zmiany jakim ulegała na przestrzeni dziejów. Pierwsza nazwa osady, która pojawiła się w piśmiennictwie to XIII wiek – SANCHOW (w wolnym tłumaczeniu Słoneczny Dwór), XV wiek - SANDCZOW, SANDCZÓW, XVIII wiek SĄNCZOW obecnie SĄCZÓW. Na początku nazwy miejscowości tkwi źródłosłów sond, sąd co może sugerować, że założycielem osady był Sądek rycerz Bolesława Chrobrego. Istniał wprawdzie jeszcze inny Sąd względnie Sądek w latach 1113 – 1125, który jest wymieniony w albumie konfraterni klasztoru lubińskiego, a należący do rodu Odrowążów.

Niegdyś obszar wioski był większy od dzisiejszego. Do Sączowa należała osada leśna Osie (dziś Ossy) leżąca na lewym brzegu Ossy (dopływ Brynicy). W stronie południowej wśród borów dawnej puszczy zwanej Świerklaniec, widniała sadyba bartnicza Pustki (późniejszy Wymysłów). W początkach swego istnienia Sączów należał do Księstwa Siewierskiego – biskupiego księstwa feudalnego Górnego Śląska. W XV wieku biskupi krakowscy posiadali tu znaczne obszary ziemi tzw. role poświętne, na których siedzieli kmiecie świętnicy, co dowodzi, że przed wiekiem XV część Sączowa była wsią kościelną. W tym samym czasie jej częściowymi właścicielami byli Mateusz, Derstaw Ozorowscy (Ożarowscy).

Wioska Sączów uczestniczyła w wielu wydarzeniach dziejowych. W roku 1290 po krwawej bitwie pod Siewierzem Władysław Łokietek pędząc za rozgromionymi Ślązakami aż pod Sączów, tutaj odpoczywał przez kilka godzin ze swoimi wojskami. W roku 1445 wioska została spalona i zrabowana w czasie najazdu na Siewierszczyznę braci Wacława - Księcia Cieszyńskiego niezadowolonych ze sprzedaży Księstwa Siewierskiego. Podobnemu najazdowi uległa wioska w 1655roku gdy ciągnęły tędy wojska szwedzkie Hordfelda. W dniu 24 listopada 1809 roku napadła na Sączów – banda łotrzyków – sformowana przez Jana Mordelskiego, dezertera z gwardii narodowej. Banda wpadłszy do wioski zabrała się do rabunku, lecz natrafiła na niespodziewany opór mieszkańców i rozbiegła się w popłochu po lasach. W czasie Powstania Listopadowego w 1831 roku mieszkańcy Sączowa dostarczali żywność dla wojska, a w 1863 podczas Powstania Styczniowego wieś była schronieniem dla powstańców przedzierających się na Śląsk i uchodzących przed Moskalami.

Około 1810 roku otwarto w Sączowie kopalnie rudy żelaznej, która dotrwała do roku 1865. Na terenie osady, w jej wschodniej części istniała również kopalnia glinki ogniotrwałej. W roku 1887 wieś Sączów liczyła 864 mieszkańców, w roku 1896 – 932, w roku 1925 – 1085 a w roku 1939 – ilość ta wzrosła do 1251. Obecnie powierzchnia sołectwa Sączów wynosi 13,2 km2 a liczba ludności ok. 1406 mieszkańców.
W roku 1913 założono w Sączowie Ochotniczą Straż Pożarną, a w 1932 Koło Gospodyń Wiejskich. W tym też roku wybudowano szkołę, którą rozbudowano w 1957r. Dla rozwoju życia kulturalnego wsi w roku 1960 rozpoczęto budowę domu kultury, który oddano do użytku w 1970 roku, gdzie znalazła lokum GRN, biblioteka i urząd pocztowy.

W okresie II wojny światowej w roku 1940 utworzono Gminę Sączów w skład której weszły wioski: Celiny, Myszkowice, Niezdara, Ossy, Ożarowice, Pyrzowice, Siemonia, Tąpkowice i Twardowice. W wyniku zmian administracyjnych od 1 stycznia 1955 roku utworzono Gromadzką Radę Narodową w Sączowie w skład której weszły wsie: Celiny i Sączów. Gromadzka Rada Narodowa w Siemoni wraz z przynależnymi jej wsiami (Myszkowice, Twardowice) weszła ponownie w skład GRN w Sączowie. Kolejne zmiany administracyjne związane były z utworzeniem gmin. Z dniem 1 stycznia 1973 roku wieś Sączów weszła w skład Gminy Bobrowniki. W roku 1975 zlikwidowane zostały powiaty, w tym powiat będziński do którego wcześniej należały miejscowości wchodzące w skład Gromadzkiej Rady Narodowej w Sączowie.

Z dniem 1 stycznia 1993 roku ponownie utworzono powiaty jako odrębne jednostki samorządu terytorialnego. Miasto Będzin stało się siedzibą Powiatu Będzińskiego. W skład powiatu wchodzą: miasta – Będzin, Czeladź, Siewierz, Sławków, Wojkowice oraz  gminy – Bobrowniki, Mierzęcice, Psary.

W roku 1944 na terenie naszej miejscowości prowadzono badania archeologiczne którym przewodził T. Kubiczek pracownik Muzeum Górnośląskiego. Przedmiotem prac badawczych była odkryta osada otwarta z młodszej epoki kamiennej (neolit). Osada ta usadowiona była na piaszczystych wydmach wzdłuż rzeki Ossy. Brak dobrych, urodzajnych gleb przez dość długi okres zniechęcał rody do zakładania stałych osad. Toteż ludność neolityczna opuszczała te tereny, pozostawiając narzędzia kamienne i naczynia gliniane. Znalezione groty i ostrza kamienne, fragmenty naczyń glinianych świadczą o tym, że osadnicy zajmowali się rybołówstwem, myślistwem i zbieractwem ziół. Rozwój transportu jucznego (konnego) przyczynił się w tym czasie do formowania się w osadach otwartych plemion, łączących się w rody złożone z rodzin. Przyczyniło się to do przekształcenia się osadnictwa typu koczowniczego (osady otwarte) w osadnictwo osiadłe. Zgromadzone materiały dotyczące prowadzonych badań archeologicznych, dostępne są w archiwach Muzeum Górnośląskiego.

 

 

Materiały źródłowe:
1. Marian Kantor Mirski „ Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy”. Sosnowiec 1932r.
2. Kronika Gminy Bobrowniki.
3. Ekspres Zagłębiowski. Magazyn nr 4-5 1999r.
4. Andrzej Lazar. Genealogia Polska. Rody Zagłębiowskie „ LAZARY TO WY”
5. Archiwum Urzędu Stanu Cywilnego w Bobrownikach.
6. Internet